Jak powinny wyglądać pierwsze kroki młodego naukowca radzi Joanna Jurek, ambasador programu ADAMED SmartUP, laureatka pierwszego miejsca w konkursie E(x)plory za opracowanie mechanizmu dostarczenia leków bezpośrednio do komórek nowotworowych.

1 Chłoń inspiracje z otoczenia.

Zacznij od najprostszego – poszukaj miejsc w Internecie, z których będziesz mógł czerpać codzienną dawkę inspiracji. Mogą to być strony popularnonaukowe, blogi pasjonatów nauki, fanpage‘e Twoich naukowych idoli. Dzień rozpoczynaj lub kończ bogatszy o nowe doniesienia ze świata nauki. Uwierz – nic tak nie napędza do działania jak genialne pomysły innych ludzi. W świecie nauki jeden pomysł lub fragment jakiejś idei często stanowi iskierkę rozpalającą kolejny umysł do przełomowego odkrycia. Nie bój się korzystać z tego co już odkryto i napisano. Naukowcy nigdy nie stanowią przysłowiowej czystej karty. Kluczem do sukcesu jest innowacja. Otaczaj się ludźmi, którzy tak jak Ty wyznaczają sobie naukowe cele – co dwie głowy to nie jedna! Wcale nie musicie mieć pokrewnych zainteresowań. Siłą projektów w dzisiejszych czasach jest ich interdyscyplinarność, ja np. jestem teraz w zespole z pasjonatką matematyki – nie stanowimy dla siebie konkurencji, pracujemy na wspólny sukces i świetnie się uzupełniamy.

2 Naucz się, że czasami musisz coś poświęcić, by zyskać.

Cofnijmy się trochę w czasie. Właśnie rozpoczęły się wakacje 2013 roku, a ja zamiast planować egzotyczne podróże, zostałam w domu i szukałam pomysłu na swój wymarzony projekt, by móc wziąć udział w konkursie naukowym. Byłam dokładnie w takim samym punkcie jak Wy dzisiaj – nie wiedziałam jeszcze co chcę robić. Uprzedzając Wasze wątpliwości – tak, jestem normalną nastolatką, która lubi spędzać czas ze znajomymi. Nie traktuję jednak nauki jak obowiązku, ale zgłębianie interesującej mnie dziedziny to dla mnie przyjemność. Dzisiaj brzmi to jak nie mająca wiele wspólnego z prawdą anegdota, ale przejrzałam kilka książek, połączyłam to z wiedzą, którą kiedyś wyniosłam z warsztatów o nanocząstkach, a następnie zastanowiłam się co nowego mogę wprowadzić do tej zbadanej już przecież dziedziny. Tutaj pomocna okazała się inna pozycja teoretyczna, tym razem o nanowłóknach. Tak zrodził się pomysł opracowania unikalnego systemu dostarczania leków. Ale nie od razu!

3 Przygotuj się na nagłe zwroty akcji.

Pamiętaj, że bardzo ważne jest, by na przedmiot swoich badań naukowych wybrać dziedzinę, która naprawdę Cię fascynuje, inaczej nie będziesz w stanie poświęcić temu wystarczająco dużo czasu i energii. Ta relacja przypomina trochę stare dobre małżeństwo – trzeba być ze sobą na dobre i na złe wytrwale posuwając się do przodu. Pierwszy zamysł, jaki przyszedł mi do głowy był inny od tego, który ostatecznie opisałam w projekcie. Okazało się jednak, że wymagał zbyt zaawansowej wiedzy i wielu lat pracy. Musiałam więc go zmodyfikować, oczywiście z pomocą moich opiekunów. Ostatecznie wykorzystałam nanocząstki jako aktywne nośniki leku, natomiast z nanowłókien zrobiłam pewnego rodzaju materiał przypominający matę, w której znajdowały się nanocząstki z lekiem. Moja droga jest przykładem na to, że decydując się na pracę w nauce trzeba brać pod uwagę możliwość nagłych zwrotów akcji i opanować do perfekcji sztukę kompromisu. Nigdy nie możemy być kurczowo przywiązani do pierwotnej idei, musimy jej pozwolić ewoluować.

4 Zastanów się jaki problem rozwiąże Twój projekt.

Młodzi naukowcy często pomijają bardzo ważną kwestię, jaką jest odpowiadanie na kluczowe wyzwania współczesnego świata. Jakkolwiek górnolotnie to zabrzmi, musisz postawić sobie pytanie – komu pomogą moje badania, jaki problem rozwiążą? Jeśli wystartujesz w naukowym konkursie musisz się liczyć z koniecznością zaprezentowania swojego projektu z biznesowej perspektywy. Nie sztuką jest opracować teorię, która nie będzie miała przełożenia na praktykę, ale wyjść naprzeciw realnie istniejącym potrzebom. Nie ma nic złego w tym, że poza idealistycznym podejściem pasjonata, do nauki będziesz podchodzić również jak do inwestycji. Jeśli chcesz mieć poparcie ze strony inwestorów, musisz przekonać ich, że warto powierzyć Ci czas, a w dalszej perspektywie również pieniądze na rozwój badań.

5 Pogódź się z faktem, że nie da się wiedzieć wszystkiego.

Na samym początku mojej naukowej przygody nie miałam praktycznie żadnej wiedzy z dziedziny syntezy
i modyfikacji nanocząstek – ale jednego byłam pewna – chciałam zrobić te badania i to było ważniejsze od stanu wiedzy książkowej. Nie da się wiedzieć wszystkiego, pozwól, by projekt rozwijał się razem z Tobą.

6 Pamiętaj, że porażka jest wpisana w ryzyko tej pracy.

Musisz przygotować się na to, że podczas realizacji projektu, szczególnie jeśli jest to zagadnienie, którego nigdy wcześniej nie badałeś, podejmujesz ryzyko. Normalne jest to, że coś się nie uda, popsuje, nie pójdzie tak jak sobie to z góry zaplanowałeś. Na początku możesz mieć poczucie przegranej i rozczarowania. Jeśli ktoś Ci mówi, że będzie lepiej - nie wierz mu! Nie będzie łatwo, przynajmniej na początku. Jeśli nie wyjdzie Ci jeden eksperyment, zrób kolejny i tak w kółko – aż uda Ci się osiągnąć pożądany efekt. Im większe problemy masz z projektem, tym większa satysfakcja z wygranej.

7 Trenuj sztukę autoprezentacji.

Jeśli myślisz o udziale w naukowych konkursach poćwicz sztukę autoprezentacji. Od tego
w jaki sposób opowiesz o swoim projekcie zależy często jego powodzenie. Dobrym pomysłem jest przećwiczenie prezentacji przed klasą, a następnie pójście o krok dalej i wystąpienie przed całą szkołą. Wykorzystuj także sytuacje codzienne – ja np. o moich badaniach lub nowinkach ze świata nauki opowiadałam często mojej mamie, która nie jest związana z obszarem nauk ścisłych. Ćwiczy się w ten sposób umiejętność naturalnego opowiadania o naukowych zagadnieniach. Nie jest sztuką mówić tak, że nikt nie jest w stanie nas zrozumieć, ale opanować dane zagadnienie na tyle, by wytłumaczyć je nawet kompletnemu laikowi.

8 Nie pokazuj, że czegoś nie wiesz.

W przeciwieństwie do etapu pracy nad projektem, podczas konkursu nie możesz dać po sobie poznać, że czegoś nie wiesz. Naucz się wykorzystywać język korzyści, a niedoskonałości przekuwać w zalety. Zawsze koncentruj się na swoich mocnych stronach, jeśli pokażesz, że wierzysz w powodzenie swojego projektu, innym również będzie łatwiej Ci zaufać. Pamiętaj, że młody wiek niesie za sobą pewne przywileje - masz pełne prawo do tego, by się mylić, a Twój projekt nie musi stanowić idealnie kompletnej całości. To coś w rodzaju pierwszego kroku, wstępu do rozwinięcia dalszej części pracy. Liczy się sposób myślenia, podejście do problemu. Na rozgrzewkę polecam publikacje Briana Tracy’ego, które mi osobiście bardzo pomogły, gdy przygotowywałam swoje pierwsze wystąpienie.

9 Poszukaj naukowego mentora.

Naukowy mentoring jest nie tylko swego rodzaju modą, ale coraz częściej koniecznością. Startując np. w konkursie E(x)plory musisz mieć opiekuna naukowego, który będzie Cię wspierał podczas kolejnych etapów. Ważne, żeby znaleźć osobę, której zainteresowania oraz wykształcenie odpowiadają Twoim projektowym założeniom. Ja swoją naukową opiekunkę znalazłam podczas stażu, który odbywałam na Wydziale Chemii Uniwersytetu Warszawskiego. Jeżeli w Twoim otoczeniu nie ma osoby z odpowiednimi kwalifikacjami, nie zrażaj się – dobrym pomysłem jest szukanie naukowców na stronach uczelni czy instytutów badawczych – wyślij do wybranych osób wiadomości e-mail, zadzwoń, idź na dyżur – najważniejsze to się nie poddawać. Żadną wymówką nie jest mieszkanie w małej miejscowości – ja również z takiej pochodzę!

10 Znajdź inicjatywy, które dadzą Ci możliwość rozwoju.

Zrób porządny research konkursów oraz projektów naukowych, w które możesz się zaangażować. Mierz wysoko – z własnego doświadczenia polecam projekty takie jak Intel International Science and Engineering Fair oraz E(x)plory. Od tego roku mam także przyjemność być ambasadorką kolejnej ciekawej inicjatywy, jaką jest program naukowo-edukacyjny ADAMED SmartUP. Z materiałów naukowych dostępnych na stronie www.adamedsmartup.pl możesz korzystać jeśli masz 13-19 lat, znajdziesz tu multimedialne lekcje edukacyjne poruszające praktyczną stronę nauk ścisłych i przyrodniczych, artykuły naukowe oraz wskazówki, gdzie szukać inspiracji. Na osoby w wieku 15-19 lat czeka natomiast szansa wzięcia udziału w unikalnym programie stypendialnym. Najzdolniejsi wyjadą na obóz naukowy i powalczą o stypendia dostosowane do ich indywidualnych potrzeb. Być może to właśnie w tym projekcie trafisz na swojego naukowego mentora – formuła programu zakłada bowiem okres 10-miesięcznych konsultacji edukacyjnych, podczas których nad Twoim rozwojem będą czuwać najlepsi naukowcy z całej Polski. Jeśli nie zdążysz wziąć udziału w tegorocznej edycji, nic straconego – zaplanowane są już kolejne odsłony programu!