Anna M. Mikulska

Przyjrzyjmy się fenomenowi uśmiechu. Mimo, iż szczerzenie zębów jest również związane blisko z emocją gniewu, to każdy z nas w łatwy sposób odróżni uśmiechanie się od mimiki związanej z agresją. Wpływa na to wiele czynników związanych z ekspresją i mikroekspresją.

Fachowy opis radości

Charakterystyką ekspresji radości i reprezentującego jej uśmiechu jest praca mięśni jarzmowych. Są to mięśnie, które podnoszą kąciki naszych ust. W zależności od intensywności tego uczucia, może ono objawiać lekkim lub intensywnym uśmiechem – bez pokazywania lub z pokazywaniem zębów.

To co odróżnia uśmiech od gniewnego szczerzenia zębów, to ułożenie brwi i kącików ust. W przypadku gniewu, szczęka jest mocno zaciśnięta, a kąciki ust nie są podniesione. Brwi osoby mocno zdenerwowanej zbiegają się i unoszą na zewnętrznych końcach. W przypadku emocji radości brwi mogą być lekko uniesione (najczęściej w wyniku rozbawienia), ale nie są nastroszone i ściągnięte.

Uśmiech uśmiechowi nierówny

Okazuje się jednak, że uśmiech może być ekspresją, która nie zawsze jest szczera. Ludzie mogą przez uśmiech próbować maskować lub tonować inne emocje lub uśmiechać się nieszczerze. Doskonałym przykładem takiego stanu rzeczy może być słynny uśmiech sardoniczny, nazywany także pogardliwym. W rzeczywistości ekspresja ta nie jest jednak prawdziwym uśmiechem i wyraźnie różni się od prawdziwego wyrazu ekspresji radości.

Szczery uśmiech

Uśmiech ten, zwany przez Paula Ekmana uśmiechem Duchenne’a od nieszczerego uśmiechu odróżnia przede wszystkim dodatkową aktywizacją mięśni okrężnych oka. To właśnie te mięśnie odpowiadają za unoszenie się policzków, zwężanie oczu i powstawanie „kurzych łapek” w kącikach oczu. Co ważne, ruch ten u większości ludzi jest nieświadomy. Według badań Ekmana tylko 10% badanych potrafiło poddać te mięśnie świadomemu skurczowi. U większości ludzi, praca tych mięśni jest niezależna od naszej woli. Właśnie dlatego zazwyczaj łatwo rozpoznajemy prawdziwy i udawany uśmiech na obliczach bliskich i otaczających nas ludzi.